کنتاکتور چیست و چگونه کار می کند؟

امروزه برق در کلیه طبقات جوامع به عنوان یک نیاز اجباری قلمداد می‌شود، از این رو تجهیزات الکتریکی مهم‌ترین بخش از چرخه‌ی برق محسوب می‌شوند.

از جمله پرکاربردترین این تجهیزات می‌توان به کنتاکتور اشاره کرد، اما سوال اصلی اینجا است که کنتاکتور چیست و چگونه کار می‌کند؟ برای آگاهی از پاسخ این سوال تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
کنتاکتور (contactor) یکی از تجهیزات اصلی کنترل الکترومکانیکی جهت قطع یا اتصال بار و منبع تغذیه در مدار محسوب می‌شود و از لحاظ کاربردی، کنتاکتور و رله مشابه یکدیگر هستند. اما باید خاطر نشان کرد که، از میان این 2 قطعه دستگاهی که جهت، انتقال جریان بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد کنتاکتور بوده و در مقابل آن رله برای اموری که نیازمند جریان کمتر هستند کاربرد دارد.

کنتاکتور در واقع یک کلید کنترل شده‌ی الکتریکی جهت سوییچ کردن مدار قدرت است. عمدتا کنتاکتورها به وسیله‌ی مداری کنترل می‌شوند که توان بسیار پایین‌تری به نسبت مدار سوئیچ دارند؛ به نحوی که اغلب کنتاکتورها را برای موتورهایی با توان 50 اسب و بخار کار می‌گیرند. در این خصوص به عنوان مثال می‌توان گفت: کنتاکتور مانند یک آهنربای الکتریکی 24 ولتی است که، می‌تواند یک کلید موتور با 230 ولت را کنترل نماید.

راهنمای خرید کنتاکتور از نظر ساختار و کاربرد

از لحاظ ساختاری یک کنتاکتور با توجه به نوع کاربرد و میزان بار مدار، تشکیل شده از چندین کنتاکت است. که به طور کلی این کنتاکت‌ها باز هستند؛ که با قطع شدن سیم پیچ کنتاکتور بار مدار نیز قطع می‌گردد.

♦ معرفی محصول مرتبط: کنتاکتور هیوندای

بطور معمول کنتاکتور برای برنامه‌های باز و بسته مدار طراحی شده‌اند، که رایج‌ترین کاربرد کنتاکتور در استارت بوده و معمولا جهت روشن و خاموش کردن

تجهیزاتی چون:

• موتورهای الکتریکی
• اپراتورهای حرارتی
• روشنایی
• بانک‌های خازن
• گرمایش بارهای الکتریکی

مورد استفاده قرار می‌گیرد. در مجموع می‌توان گفت: ساختار کنتاکتور به هم پیوسته بوده که همین امر کمک می‌کند تا نصبی راحت و آسان داشته باشد. نکته‌ی قابل تامل دیگر این است که، کنتاکتورها از لحاظ اندازه و ظرفیت با یکدیگر متفاوت هستند.

انواع کنتاکتور ها عبارتند از :

سوییچ چاقویی:

از قدیمی‌ترین نوع کنتاکتور به شمار می‌آید دارای یک نوار و اهرم است. که اهرم جهت بالا و پایین کشیدن نوار فلزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع همان طور که از ساختار این سوییچ مشخص است به صورت مکانیکی عمل می‌کند و از این رو دارای معایب مشهودی بوده که دیگر در چرخه‌ی تولید قرار نگرفته است.

1.  قوس‌های الکتریکی زیاد باعث کاهش طول عمر این نوع کنتاکتور می‌شد.
2. بسیار نا امن
3. مقاومت بسیار پایینی در برابر رطوبت و خاک داشته که در نهایت به شدت آسیب پذیر بوده است.

کنتاکتور دستی:

این کنتاکتورها جایگزین بهتری برای نوع چاقویی بودند. اما همچنان همانطور که از نامشان پیداست به صورت دستی عمل می‌کردند. کنتاکتورهای دستی توانایی باز کردن مدار در دو مکان را به صورت همزمان داشتند و می‌توانستند به نسبت نوع اول جریان بیشتری در فضاهای کوچکتر ارائه دهند.

ویژگی‌های کنتاکتور دستی در مقایسه با چاقویی:

• دستگاه کاملا محصور شده، به نحوی که با یک پوشش کامل، کلیه‌ی قسمت‌های داخلی محافظت می‌شدند.
• عملیات را به صورت ایمن‌تری انجام می‌داد.
• سایز کوچکتری داشت.

کنتاکتور مغناطیسی:

از جمله انواع کنتاکتورها، کنتاکتور مغناطیسی است که جدیدترین طراحی و پیشرفته‌ترین آن محسوب می‌شود که دارای ویژگی‌های خاصی است که همین ویژگی‌ها سبب شده در کاربردهای صنعتی بسیار مورد استفاده قرار گیرد.

از جمله ویژگی‌های کنتاکتور مغناطیسی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• به صورت کاملا خودکار عمل می‌کند.
• عملیات را به صورت کاملا ایمن انجام می‌دهد.
• از کمترین جریان ممکن جهت باز و بسته کردن مدار استفاده می‌کند.

مزیت های استفاده از کنتاکتور چیست:

1. قابلیت اتوماتیک کردن مدار فرمان
2. عمر مکانیکی بالا به نسبت کلید
3. توانایی قطع و وصل بدون ساییدگی کنتاکت‌ها
4. استهلاک کم
5. توانایی اتصال به PLC
6. جلوگیری از خطرات احتمالی ناشی از شوک مغناطیسی به دلیل وجود استارت
7. توانایی بالا بردن سرعت قطع و وصل مدار
8. حفاظت خوب از دستگاه‌ها

دستگاه کنتاکتور برق چگونه کار می‌کند؟

برای آن که درک بهتری از عملکرد کنتاکتور داشته باشیم بهتر است در ابتدا با قسمت‌های مختلف آن آشنا شویم.

بخش های اصلی و ضروری کنتاکتور عبارتند از :

• سیم پیچ (الکترومغناطیس)
• کنتاکت
• قاب یا محفظه

سیم پیچ یا همان آهنربای الکتریکی

سیم پیچ نیروی محرکه درون کنتاکتور را فراهم می‌کند و در واقع از یک سیم که به دور هسته مغناطیسی پیچیده شده است تشکیل شده است. از این رو دقیقا شبیه آهنربای مغناطیسی عمل می‌کند. کویل یا همان سیم پیچ از دو قسمت تشکیل شده است.
1. ثابت
2. متحرک
در واقع قسمت متحرک توسط یک فنر به قسمت ثابت متصل می‌شود؛ که ساختار مکانیزم بازگشت فنر را ایجاد می‌کند. میله‌ای که آرمیچر نام دارد به قسمت متحرک کویل متصل است؛ هنگامی که نیروی سیم‌ پیچ زیادتر از فنر می‌شود هر دو کنتاکت به هم متصل می‌شوند و در صورتی که عکس این موضوع اتفاق بیفتد یعنی نیروی فنر بیشتر از نیروی سیم‌ پیچ شود، کنتاکت‌ها قطع می‌گردند.

کنتاکت

عملکرد حمل جریان در کنتاکتور بر عهده‌ی کنتاکت‌های آن می‌باشد. کنتاکت‌ها درون کنتاکتور از انواع مختلفی برخوردار هستند، که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

1. کنتاکت کمکی
2. کنتاکت برق و فنر تماسی (که این نوع خود به دو دسته ثابت و متحرک نیز تقسیم می شوند.)

متریال جهت ایجاد کنت‌ها باید توانایی مقاومت در برابر جوشکاری بالا و قوس پایدار را داشته باشد. همینطور این ماده باید در مقابل فرسایش و شوک مکانیکی نیز مقاومت خوبی از خود نشان دهد.
به طوری که در کاربردهایی که دارای جریان بالا هستند از متریال اکسید قلع نقره استفاده شده و در کاربردهایی با جریان کم از ماده‌ی نیکل کروم نقره و اکسید کادمیوم نقره استفاده می‌گردد.

محفظه

محفظه نیز همانطور که از نامش پیداست وظیفه حفاظت از قسمت‌های داخلی کنتاکتور را بر عهده دارد. در واقع از تماس اجزا با گرد و غبار، رطوبت، آب، روغن و خطرات احتمالی جلوگیری و محافظت می‌کند.

عملکرد کنتاکتور چگونه است؟

• جریان از مدار کنترل خارجی وارد کنتاکتور می‌شود و هسته الکترومغناطیسی را تحریک می‌کند.
• سیم پیچ درون کنتاکتور خود، یک میدان مغناطیسی ایجاد می‌کند که باعث حرکت آرمیچر می‌شود.
• پس از آن یک کنتاکت معمولی مدار را بین کنتاکت‌های ثابت و متحرک کامل می‌کند که همین امر موجب می‌شود جریان از کنتاکت‌ها به بار منتقل شود.
• در صورتی که جریان حذف گردد؛ سیم پیچ بدون انرژی گشته و از سویی نیروی مغناطیسی به صفر خواهد رسید. در نتیجه نیروی فنر بیشتر شده و آرمیچر را به عقب خواهد کشید. در واقع به مدار باز می‌گرداند.
• طراحی کنتاک ها باعث تسهیل در عمل سریع ON و OFF می‌گردد.

تفاوت بین کنتاکتور و رله

در خصوص تفاوت بین کنتاکتور و رله سردرگمی زیادی وجود دارد. چرا که گاهی از این دو اصطلاحات در صنعت به جای یکدیگر استفاده می‌گردد؛ به نوعی اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند. بنابراین در صدد شدیم تا به دنبال یک تعریف مشخص و تفاوت‌های واضح‌تری بین این دو قطعه باشیم.
تعریف رله دستگاهی است که توسط آن کنتاکت‌های درون مدار با تغییر شرایط در همان مدار و یا چند مدار مرتبط کار می‌کنند.
تعریف کنتاکتور دستگاهی جهت ایجاد و قطع مکرر مدار الکتریکی در شرایط عادی است.

1. اندازه: سایز کنتاکتورها در مقایسه با رله‌ها نسبتا بزرگتر است.
2. ظرفیت سویچینگ مدار: رله توانایی تحمل بار تا 10 آمپر و کمتر را داشته در صورتی که کنتاکتورها، بارهایی بالاتر از 10 آمپر را تحمل می‌کنند.
3. کاربرد: رله‌ها به طور معمول درون مدارهای کنترلی تک فاز استفاده می‌شوند؛ اما کنتاکتورها جهت کاربردهای 3 فاز ساخته و ارائه می‌شوند.
4. ولتاژ سیستم: رتبه بندی ولتاژ رله تا 250 ولت است و این در صورتی است که کنتاکتورها غالبا تا 1000 ولت رتبه‌بندی می‌گردند.
5. ویژگی‌های ایمنی: از آنجایی که رله‌ها دارای توان کم هستند، در نتیجه ویژگی‌های ایمنی خاصی ندارند. اما کنتاکتورها دارای ویژگی‌های ایمنی چون: مهار قوس و کنتاکتهای فنری هستند؛ چراکه بارهای بیشتری را حمل می کنند.
6.  تعمیر و نگهداری: تعمیر کنتاکتورها در مقایسه با رله‌ها آسان‌تر بوده و از سویی رله‌ها گاهی غیر قابل تعمیر هستند.
7. عملکرد: سوئیچینگ رله سریع‌تر از کنتاکتور است.

تفاوت اصلی بین کنتاکتور AC و کنتاکتور DC:

ورودی سیم پیچ کنتاکتور می‌تواند به دو صورت AC و DC باشد. در واقع جریان از یک مدار کنترل خارجی به سمت کنتاکتور آمده و هدف آن تحریک هسته‌ی الکترومغناطیسی است. در کنتاکتور های AC چند لایه نرم آهن، ماده اصلی هسته الکترومغناطیسی را تشکیل می دهند. و در کنتاکتورهای کنتاکتور AC هسته‌ای به شکل E دارد DC فولاد جامد، تشکیل دهنده ماده اصلی هسته است.

1. هسته‌ی الکترومغناطیسی:

این هسته در کنتاکتور AC ساخته شده از ورقه‌های فولادی سیلیکونی چند لایه است. در صورتی که هسته‌ی کنتاکتور DC از فولاد نرم ساخته شده است.

2. شکل هسته‌ی الکترومغناطیسی:

کنتاکتور AC هسته‌ای به شکل E دارد در صورتی که کنتاکتور DC اغلب U شکل است.

3. حلقه‌ی اتصال کوتاه:

کنتاکتور AC دارای یک حلقه اتصال کوتاه در انتهای هسته‌ی استاتیک خود است که به از بین بردن لرزش و نویزهای حاصل آمده از آهنربای الکتریکی کمک شایانی می‌کند. در صورتی که کنتاکتور DC فاقد حلقه اتصال کوتاه است.

4. جریان راه اندازی بالا:

کنتاکتور AC دارای جریان راه اندازی بالا با فرکانس کاری حداکثری 600 بار در ساعت است و این در حالی است که کنتاکتور DC دارای جریان راه اندازی حدود 1200 بار در ساعت است. کنتاکتور AC از قوس شبکه جهت وسیله‌ای برای خاموش کردن مدار استفاده می‌کند و در مقابل کنتاکتور DC از قوس خاموش کننده مغناطیسی برای این امر استفاده می‌کند.

راهنمای انتخاب و خرید کنتاکتور

هنگام خرید کنتاکتور در ابتدا پس از آگاهی کامل از این قطعه، همانند هر دستگاه الکتریکی، باید نسبت به نیاز و عملکرد آن در شرایط کارگاهی صنعتی و یا حتی خانگی شما مطابقت داشته باشد. چرا که کنتاکتور قطعه‌ای حیاتی جهت حفظ جان انسان محسوب می‌شود. از این رو باید اطمینان کامل از تامین کننده‌ی این قطعات خاص داشته باشید. نمایندگی‌ها و فروشگاه‌های معتبری که محصولاتی اصلی مطابق با استانداردهای جهانی همچون IEC ارائه می‌دهند.

جهت یافتن چنین مراجعی بهتر است جستجوی کاملی در بستر مجازی و بازارهای مربوطه داشته باشید، تا خرید کنتاکتور خود را به بهترین نحو به اتمام رسانید. فروشگاه آرک هیوندای از جمله این فروشگاه‌های معتبر و قابل اعتماد است که کلیه‌ی قطعات برند هیوندای اصل را به مشتریان خود ارائه می‌دهد.

عوامل مهم در قیمت کنتاکتور

قیمت کنتاکتور به عوامل مهمی چون:

• کیفیت اجزای کنتاکتور
• برند
• نوع جریان (AC  و DC)
• موارد کاربرد

بستگی دارد. جهت آگاهی بهتری از قیمت کنتاکتور هیوندای ها بهتر است به سایت آرت هیوندای صفحه قیمت کنتاکتور هیوندای مراجعه کنید. شایان ذکر است کلیه قطعات وارداتی به کشور تحت تاثیر عوامل مهمی چون ارز و هزینه‌ی باربری قرار می‌گیرند. که همین امر نیز می‌تواند نقش بسزایی در افزایش قیمت کنتاکتور داشته باشد.

کنتاکتور یک ابزار ضروری در کنترل مدار محسوب می‌شود که، به دلیل عملکرد خاص آن در مدار از ویژگی‌های ایمنی خاصی چون: مهار قوس و کنتاکت‌های فنری برخوردار هستند.
قیمت کنتاکتور به عوامل مهمی مانند: برند، کیفیت اجزا، نوع جریان و موارد کاربرد کنتاکتور بستگی دارد. جهت خرید کنتاکتور بهتر است از مراکز معتبر فروش اینگونه قطعات تهیه نمایید تا قطعات باکیفیت و اصل را با ضمانت در اختیار شما قرار دهند.